BỆNH ÁI KỶ
Sự ra đời của các trang mạng xã hội
trong thời gian gần đây đã thu hút đông đảo mọi thành phần xã hội tham gia như
Facebook, Instagram, Twitter, Zalo, Youtube, Line... nhất là mạng xã hội
Facebook chiếm đến hơn 70% giới trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên sử dụng. Mạng xã
hội đã tạo điều kiện cho học sinh THPT luôn cập nhật và bắt kịp với sự phát triển
của cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, mạng xã hội
cũng tiềm ẩn những nguy cơ ảnh hưởng tới hành vi, lối sống và sức khỏe của
thanh thiếu niên. Theo các nhà nghiên cứu tâm lí ở Đại học California (Mỹ) thì
việc lạm dụng mạng xã hội có thể dẫn đến các vấn đề về tâm lí như: rối loạn
tăng động giảm chú ý, rối loạn ám ảnh cưỡng chế, trầm cảm, tâm thần phân liệt,
mặc cảm ngoại hình, nghiện mạng xã hội, ái kỉ tự yêu mình thái quá. Một trong số
đó là hiện tượng ái kỷ trên mạng xã hội được cảnh báo có khả năng gây nên những
tác động tiêu cực đến giới trẻ ngày nay. Ái kỷ không giống các rối loạn nhân
cách khác. Người ái kỷ có thể gây ra sự khó chịu nhưng họ không thực sự gây hại
đến người khác. Những dấu hiệu của ái kỷ trở thành một đặc điểm phố biến đến mức
rất nhiều người sở hữu, và vì vậy nó lại tăng thêm yếu tố bình thường. Nhưng
trong xã hội có nhiều người ái kỷ thì điều này lại bất thường vì nó sẽ ảnh hưởng
đến tương lai của chính họ, chủ yếu là những người của thế hệ trẻ. Đối với cuộc
sống riêng tư cũng như sự nghiệp của họ, ái kỷ khiến họ gặp khó khăn kết nối với
mọi người. Họ hạn chế trong việc tạo ra mối quan hệ thực mà thay vào đó, truyền
thông xã hội thay thế và trở thành môi trường trung gian cơ bản trong việc tạo
lập quan hệ xã hội. Người ái kỷ luôn có xu hướng tự cao tự đại, cho mình là
trung tâm của vũ trụ dẫn đến tính cách phát triển lệch lạc, khó hòa nhập với xã
hội. Người ái kỷ luôn ảo tưởng về bản thân nên bị đắm chìm trong một hình mẫu
lí tưởng không phải chính mình, mà chỉ do bản thân xây dựng nên. Nhiều trường hợp
do quá ảo tưởng đã dẫn đến tự tự, ví dụ như Danny Bowman được ghi nhận là trường
hợp nghiện selfie dẫn đến tự tử đầu tiên ở Anh. Người ái kỷ vô cảm trước mọi sự
vật và đời sống, không quan tâm đến những gì đang xảy ra trong cuộc sống thực,
thiếu sự đồng cảm với những hoàn cảnh xung quanh. Điều này dẫn đến những lệch lạc
trong tính cách và đời sống tình cảm, ảnh hưởng không nhỏ đến các mối quan hệ
trong gia đình và xã hội.
Một người ái kỷ khi đăng tải một bức ảnh
hay cập nhật trạng thái trên MXH luôn mong muốn nhận được thật nhiều “like” và
comment. Họ cho rằng số like càng nhiều thì họ càng nổi tiếng, được nhiều người
biết đến. Mỗi khi đăng một dòng tâm trạng hay một tấm ảnh, họ chỉ chăm chăm
liên tục vào xem có bao nhiêu người like. Chính nhờ các “thánh like” mà có nhiều
người ảo tưởng về bản thân mình. Một người có dấu hiệu ái kỷ thường xuyên cập
nhật trạng thái (đăng status) quá nhiều trên mạng xã hội. Những nội dung đăng tải
đó thường mang tính chất khoe khoang về bản thân (khoe đồ, khoe người yêu, khoe
cuộc sống xa hoa…), hoặc có thể là những phát ngôn gây sốc, những dòng trạng
thái không rõ ràng để “câu like”… đơn giản là họ hùa theo số đông theo kiểu
“anh hùng bàn phím”. Những người ái kỷ luôn khao khát một cuộc sống hoàn hảo và
muốn vẽ lên một bức tranh cuộc sống vô cùng tuyệt vời. Bình thường thì điều đó
sẽ làm tăng thêm động lực và niềm vui trong cuộc sống nhưng với một số người ái
kỷ, điều này sẽ kéo dài lê thê không có hồi kết. Nhiều người thậm chí thêm thắt
hay bịa chuyện về những gì xảy ra với họ để tăng thêm sự chú ý.
Để hạn chế những những mặt tiêu cực của
mạng xã hội cũng như hiện tượng ái kỷ trong học sinh, các nhà trường cần tăng
cường các chương trình ngoại khóa, các diễn đàn dành cho học sinh về mặt tích cực
và mặt tiêu cực của mạng xã hội; Tạo môi trường cho học sinh được tham gia các
hoạt động trải nghiệm thực tế, tham quan, dã ngoại để học sinh được gần gũi với
thiên nhiên, tìm hiểu cuộc sống thực tại. Tại các trường THPT, THCS có thể tổ
chức các cuộc thi tìm hiểu về mạng xã hội, hướng học sinh biết lựa chọn thông
tin có ích và phù hợp với lứa tuổi; vận động học sinh tham gia các chương trình
nhân đạo, từ thiện, tình nguyện. Tổ chức các hoạt động tọa đàm, gặp gỡ các
chuyên gia về tâm lý để học sinh nhận thức rõ hơn về hiện tượng ái kỷ.